Ależ ciężko. No nie idzie!

Bywa, że dziecko:

• nie wie która to ręka prawa, a która lewa,
• nie wie, gdzie ma nos czy kolano,
• pisze w odbiciu lustrzanym, a w ogóle to bazgrze,
• o płynnym czytaniu może tylko pomarzyć.

Raz trzyma łyżkę w prawej, a raz w lewej ręce. A do tego rozlewa.

Nie wie, nie umie, nie chce wiedzieć? Leniwe czy niedbałe?

Każdy z nas, w miarę rozwoju, osiąga stan przewagi jednej strony ciała. To indywidualny wzorzec pracy naszego mózgu – lateralizacja.

W miarę dojrzewania układu nerwowego u dziecka, dochodzi do ustalenia w mózgu, miejsc kierowania poszczególnymi umiejętnościami.

Większość szlaków nerwowych łączących mózg z narządami zmysłów i ruchu, krzyżuje się. Stąd czynności i funkcje powiązane są z półkulami w taki sposób, że prawa półkula kieruje pracą lewej strony ciała, a lewa półkula odpowiada za działanie narządów po prawej stronie.

Proces dojrzewania układu nerwowego w zakresie asymetrii funkcjonalnej (lateralizacji), trwa do około 6 roku życia dziecka.

Wtedy, wyraźnie już zauważa się preferencje dziecka w działaniu, co do stałego używania ręki, nogi, oka, ucha po tej samej stronie ciała.

Mówimy wtedy o lateralizacji jednorodnej.

Może być prawostronna lub lewostronna.

Gdy dominuje lewa półkula mózgu, to dziecko posługuje się:

• prawą rękę przy manipulowaniu przedmiotami, rysowaniu, pisaniu,
• prawą nogą przy skakaniu, kopaniu piłki, wchodzeniu na schody,
• prawym okiem przy zaglądaniu do lunety, do małych otworów, do dziurki od klucza,
• prawym uchem przy słuchaniu tykania zegarka, szumiącej muszli, szeptu na ucho

Jeśli dziecko, przy tożsamych czynnościach wybiera odpowiednie narządy i zmysły po drugiej stronie swojego ciała, jest zlateralizowane lewostronnie, z funkcjonalną przewagą półkuli prawej.

Oprócz asymetrycznej przewagi funkcjonalnej jednej z półkul mózgowych, może wystąpić sytuacja jej braku. W takiej sytuacji, dominacja nie występuje, a obie półkule działają jakby ekwiwalentnie.

Żadna z półkul nie wykazuje wyraźnej przewagi.

Mówimy wtedy o lateralizacji niejednorodnej.

Dzielimy ją na dwa rodzaje:

Lateralizacja skrzyżowana – obserwujemy jako brak zdecydowanej przewagi narządów po jednej stronie ciała. Na przykład, dziecko jest leworęczne a prawooczne, albo praworęczne z dominującym lewym okiem. Każdy z narządów wykazuje wyraźną przewagę ale występuje ona po przeciwnych stronach ciała.

Lateralizacja nieustalona – obserwujemy jako swoiste niezdecydowanie się dziecka w używaniu narządów zmysłu i ruchu po danej stronie ciała, jako wiodących w danej aktywności. Nie ma stałego wzorca i w sposób, dla nas, nieprzewidywalny, raz po piłkę wyciągnie prawą, a innym razem lewą rękę. Raz weźmie kredkę do prawej, a innym razem do lewej ręki. Raz piłkę kopnie prawą a innym razem lewą nogą.

Mówimy wtedy, że dziecko jest oburęczne, obunożne, obuoczne.

Lateralizacja niejednorodna może być źródłem różnych trudności dziecka:

• w opanowaniu schematu własnego ciała – dziecko nie umie wskazać, gdzie jest jego prawa, a gdzie lewa strona,  
• w kształtowaniu się koordynacji wzrokowo-manualnej,
• w opanowaniu orientacji przestrzennej – dziecko ma trudności ze wskazaniem kierunków w przestrzeni „na prawo/ na lewo”
• w opanowaniu czytania i pisania – dziecko myli litery i cyfry o podobnym kształcie, a innym ułożeniu w przestrzeni (b-p, b-d, d-g, n-u, 6-9),
• przestawia kolejność liter i cyfr, np. kot-tok, sok-kos, 12-21,
• przestawiania litery w dwuznakach: sz-zs
• zmienia kolejności sylab w wyrazach: mata-tama
• zmienia kolejność całych wyrazów,
• posługuje się pismem lustrzanym – odwraca kształt, kolejność i kierunek kreślenia liter (pisze od strony prawej do lewej)

W każdym przypadku należy dokonać dokładnych badań psychologicznych i lekarskich, w celu ustalenia formuły lateralizacji. A następnie zaplanować i podjąć działania wspierające.

Wspieranie dziecka to nasz wysiłek, a jego frajda!
RADOŚĆ + WYBÓR + WSPÓŁDZIAŁANIE

Co możesz zrobić:

• usprawnić motorykę rąk:
  • rymowanki i zabawy paluszkowe
  • zabawy w masach plastycznych (plastelina, ciastolina, piankolina, masa solna),
  • zabawy w materiałach nieustrukturyzowanych (kasza, ryż, groch, piasek, kisiel),
  • zabawy z użyciem farb – swobodna ekspresja na dużych powierzchniach,
  • wydzieranki, wyklejanki,
  • nawlekanie na sznurek (koraliki, makaron, pocięta słomka),
  • przewlekanie sznurka przez dziurki,
  • zabawa klockami,
  • rysowanie po śladzie / kalkowanie,
  • obrysowywanie kształtów, obrysowywanie cieni,
  • odwzorowywanie kształtów (na piasku, na kaszce (na tacce), kredą na chodniku, ołówkiem na kartce, patykiem na leśnej drodze),
  • układanki, puzzle,
  • aktywność podczas codziennych czynności (ubieranie się, mycie się, sznurowanie butów, zapinanie guzików, pomaganie w przygotowywaniu posiłków),

• rozwinąć wyobraźnię przestrzenną:
  • zabawy w nazywanie i wskazywanie części ciała
  • śpiewanki połączone z używaniem danej części ciała, np. „Głowa, ramiona, kolana, palce…”
  • zabawy naśladowcze, z uwzględnieniem zamiany ról,
  • zabawa w „schowaj-poszukaj” – Gdzie jest…?
  • modelowanie kierunku pracy ręki, od strony lewej do prawej oraz z góry na dół.

Warto pamiętać o:

• zobacz jak się ma Dziecko? czy jest wyspane, najedzone, zdrowe?
• zobacz jak się masz Ty? czy jesteś wyspana/y, najedzona/y, w pełni sił, wewnętrznego spokoju i otwartości na wspólną Z A B A W Ę?
• daj dziecku CZ A S – poobserwuj, poczekaj,
• podążaj za zainteresowaniami dziecka, bądź w jego polu U W A G I,
• każde zachowanie dziecka to komunikat / I N F O R M A C J A,
• każde Twoje uczucie to K O M U N I K A T / informacja.

Podczas rysowania i pisania, duże znaczenie ma dobra współpraca ręki i oka. Aby umożliwić stałe śledzenie wzrokiem tego co robi ręka, wzmacniamy rękę po stronie dominującego oka.

U dzieci z dominacją oka lewego, ruchy gałek ocznych mają tendencję do kierowania się od strony prawej do lewej. Stąd ich trudności w podążaniu za tekstem. Staramy się wyrobić nawyk wodzenia wzrokiem od strony lewej do prawej. Możemy się wspomóc czytaniem z „przysłoną”. Wtedy, zasłaniamy paskiem papieru tekst po prawej stronie, zostawiając widocznym jedynie fragment (wyraz), aktualnie czytany. I stopniowo, zgodnie z tym co czyta dziecko, pasek papieru przesuwamy.

PIERWSZY KROK – TO OBSERWACJA DZIECKA

W swojej pracy, obserwację stanu aktualnego dziecka, dokonuję wraz z jego rodzicami. W załączonym arkuszu użyłam skrótów:

• M-mama,
• T-tata,
• Tr-terapeuta.

Tych prób wychodzi sporo i dobrze, gdy są dokonane w ciągu 2 tygodni. Każdy obserwator, zapisuje swoje spostrzeżenia bez konsultacji z innymi. Dopiero potem, wspólnie je podsumowujemy.

🙂 Gdy wspieram, to pamiętam,
że każde dziecko 🙂
chce poznawać świat, z radością, z jaką karmi głodne kaczki w parku.

Jestem po to, by Tobie było łatwiej!